Xu hướng nuôi trồng thủy sản bền vững và giảm thiểu tác động môi trường năm 2025

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng của ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam trong hành trình chuyển đổi sang phát triển bền vững. Trước những thách thức từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, suy giảm chất lượng nước và các rào cản kỹ thuật từ thị trường xuất khẩu, ngành thủy sản buộc phải thích nghi bằng cách ứng dụng công nghệ tiên tiến, cải tiến quy trình sản xuất và tăng cường tính minh bạch. Xu hướng hiện nay không chỉ hướng đến gia tăng sản lượng mà còn đảm bảo hiệu quả lâu dài, bảo vệ hệ sinh thái và nâng cao giá trị chuỗi cung ứng.

Hệ thống nuôi tuần hoàn (RAS) – Giải pháp cho tương lai

Hệ thống nuôi tuần hoàn (Recirculating Aquaculture System – RAS) đang ngày càng được áp dụng rộng rãi, nhất là tại các vùng nuôi thâm canh tôm thẻ chân trắng. Mô hình này cho phép tái sử dụng và xử lý nước liên tục, giúp giảm thiểu lượng nước thải, kiểm soát dịch bệnh và nâng cao năng suất.

Với khả năng hoạt động độc lập với nguồn nước tự nhiên, RAS được xem là giải pháp phù hợp cho những khu vực khan hiếm nước hoặc chịu áp lực từ ô nhiễm môi trường.

Giảm phát thải khí nhà kính – Hướng đi bắt buộc

Để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường toàn cầu, các trại nuôi đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm giảm lượng phát thải CO₂, khí nhà kính và hợp chất nitơ. Các biện pháp điển hình bao gồm:

• Tối ưu công thức thức ăn, giảm lượng đạm dư thừa gây ô nhiễm.
• Ứng dụng vi sinh vật có lợi để phân hủy chất thải hữu cơ trong ao nuôi.
• Sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời và biogas để vận hành hệ thống nuôi.

Ngoài ra, việc đo lường và công bố “dấu chân carbon” (carbon footprint) của từng sản phẩm đang dần trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp muốn thâm nhập thị trường cao cấp như EU, Mỹ.

Thức ăn thủy sản xanh – Giảm phụ thuộc vào bột cá

Nguồn nguyên liệu thức ăn đang dịch chuyển theo hướng bền vững hơn. Năm 2025 ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ của các dòng thức ăn xanh (green feed) – sử dụng nguồn protein từ thực vật, vi tảo, côn trùng hoặc phụ phẩm nông nghiệp thay thế cho bột cá. Điều này giúp giảm khai thác cá biển, bảo vệ đa dạng sinh học và giảm giá thành sản xuất.

Người nuôi ngày càng chú trọng đến tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR) và các giải pháp tăng cường miễn dịch tự nhiên cho vật nuôi, từ đó hạn chế sử dụng kháng sinh và hóa chất độc hại, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe người tiêu dùng.

Truy xuất nguồn gốc và chứng nhận xanh – Tấm vé vào thị trường quốc tế

Các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Nhật Bản và Mỹ ngày càng khắt khe với các yêu cầu về minh bạch, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận an toàn. Do đó, người nuôi và doanh nghiệp xuất khẩu đang tích cực triển khai các tiêu chuẩn như ASC, BAP, GlobalG.A.P.. Đồng thời, công nghệ blockchain đang được ứng dụng để ghi lại toàn bộ hành trình sản phẩm – từ ao nuôi đến bàn ăn – giúp gia tăng niềm tin từ người tiêu dùng và nâng cao giá trị thương hiệu.

Xem thêm: Công Nghệ Truy Xuất Nguồn Gốc Thủy Sản

Chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)

Công nghệ số đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quản lý trại nuôi. Các thiết bị cảm biến, hệ thống điều khiển tự động và camera sử dụng trí tuệ nhân tạo giúp:

• Giám sát liên tục các chỉ tiêu môi trường nước.
• Cảnh báo sớm nguy cơ dịch bệnh.
• Tối ưu hóa lượng thức ăn, nước, thuốc và năng lượng.

Điều này không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn giảm đáng kể tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh.

Mô hình nuôi tích hợp – Đa dạng, sinh thái và hiệu quả

Xu hướng phát triển các mô hình nuôi kết hợp, đa loài, gắn với bảo vệ môi trường sinh thái đang được khuyến khích mạnh mẽ, như:

• Nuôi tôm kết hợp rong biển, cá rô phi, nghêu để xử lý sinh học nước thải và tái sử dụng chất thải hữu cơ.
• Mô hình lúa – tôm, rừng – tôm giúp bảo tồn hệ sinh thái, tận dụng tài nguyên bản địa và đa dạng hóa nguồn thu nhập cho người dân.

Đây là hướng đi phù hợp với điều kiện nông hộ và xu thế nông nghiệp sinh thái – kinh tế tuần hoàn đang lên ngôi.

Ngành nuôi trồng thủy sản năm 2025 đang bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ, nơi mà phát triển bền vững, thân thiện môi trường và minh bạch chuỗi cung ứng trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Người nuôi nếu không đổi mới tư duy và công nghệ sẽ bị tụt lại phía sau. Ngược lại, những người tiên phong áp dụng mô hình xanh, kỹ thuật số và hướng đến chất lượng sẽ có nhiều cơ hội chiếm lĩnh thị trường cao cấp và nâng tầm thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.